Van Rolex tot Omega tot Ulysse Nardin: antimagnetisme is een eigenschap waar veel horlogemakers graag over opscheppen, bijna net zo goed als waterdichtheid of schokbestendigheid. Dit is genoeg om aan te tonen dat magnetisme horloges kan beschadigen, maar je vraagt je ook af: waarom?
De oorzaak van het probleem ligt in de balansveer, een platte spoel die de frequentie instelt en ervoor zorgt dat het echappement de energie van de veer overbrengt naar de rest van het horloge door heen en weer te oscilleren. De balansveer is verantwoordelijk voor het constant houden van het horloge, en het is erg kwetsbaar en raakt het meest waarschijnlijk gemagnetiseerd.
Meestal, wanneer de balansveer gemagnetiseerd is en de spoelen dicht bij elkaar zijn, zullen delen van de structuur aan elkaar plakken, zal de balansveer korter worden, zal de trillingsfrequentie toenemen en zal het horloge sneller lopen. De omvang van het probleem hangt af van de sterkte van de magnetisatie. Te dicht bij het scherm van een mobiele telefoon heeft mogelijk gedurende een paar minuten geen uitgesproken effect; plaats het horloge op een geweldige luidspreker en het zal sneller lopen dan een Olympische sprinter.
De tijdfout kan variëren van een relatief onzichtbaar gemiddelde van 15-20 seconden per dag tot tientallen minuten per uur. Als de situatie verergert, kan de veer blokkeren en het horloge volledig stoppen. Dat is niet goed.
Natuurlijk zijn er nog andere problemen. Magnetisatie heeft ook invloed op de temperatuurcompensatie van de drijfveer, dus bijzonder warm of koud weer kan de tijdwaarneming van een horloge nadelig beïnvloeden. Bij complexere horloges kan het probleem vele vormen aannemen.
Dit is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. De magneten in luidsprekers en motoren zijn relatief groot en gemakkelijk te vermijden, maar kleine zeldzame aardmagneten zijn overal: mobiele telefoons, laptops, koelkastdeuren. Gelukkig is het probleem eenvoudig op te lossen. U hoeft het horloge niet te demonteren; koop online een goedkope demagnetisator of, als u nog steeds een oude CRT-monitor gebruikt, gebruik dan de demagnetisatiefunctie ervan door het horloge dicht bij het scherm te houden. Repareer het, repareer het, voorkom schade. Het uitgangspunt is dat je pas naar bed gaat als je het tijdwaarnemingsprobleem hebt opgemerkt.
Hoe dan ook, het is frustrerend als het probleem zich voordoet, vooral als het vele dagen duurt voordat het wordt opgemerkt. Zelfs als de oplossing eenvoudig is, zou het dan niet beter zijn als dit überhaupt niet zou gebeuren? Dit is waar horlogemakers al eeuwenlang naar streven.
Er zijn veel manieren om magnetisme te voorkomen; de traditionele is een zachte ijzeren binnenkast. Al in 1884 verkreeg CK Giles uit Chicago een patent. De zachte ijzeren binnenbehuizing kan gevoeligere onderdelen beschermen tegen magnetische interferentie, wat behoorlijk ingenieus is. Er waren echter weinig magneten in de omgeving, dus dit concept had weinig impact. Pas met de komst van gemagnetiseerde radarsystemen in de Tweede Wereldoorlog werden antimagnetische horloges noodzakelijk voor piloten. In 1948 gaf het Britse Ministerie van Defensie Jaeger-LeCoultre en IWC de opdracht om het legendarische Mk 11-horloge te produceren.
Het bekendste antimagnetische horloge is de Rolex Milgauss. Zoals de naam al doet vermoeden, is het ontworpen om magnetische velden van 1.000 gauss te weerstaan. Het horloge is in 1956 ontwikkeld voor het European Particle Physics Laboratory (CERN) en heeft ter bescherming een ingebouwde Faraday-kooi. Tientallen jaren later werkt neppe Rolex nog steeds samen met CERN.
De eenvoudigste manier is natuurlijk om ervoor te zorgen dat de delicate delen van het horloge niet worden gemagnetiseerd. Al in 1846 experimenteerde Vacheron Constantin met de technologie door gebruik te maken van een palladium-spiraalveer, maar pas in 1915 werd het eerste antimagnetische zakhorloge met succes vervaardigd.
De belangrijkste sprong voorwaarts in de antimagnetische technologie voor de horlogemakerij was de introductie van de Nivarox-spiraalveer, een nikkel-ijzerlegering die duurzamer was dan staal. Het verving snel de eerste, zelfs bij betaalbare horloges. Tegenwoordig is Nivarox een van de meest populaire materialen voor spiraalveren geworden, maar in tegenstelling tot silicium zou het beter kunnen zijn en nog steeds magnetiseren.
Silicium heeft veel precisievoordelen, waaronder assertiever zijn, geen smering vereisen, lichter en stijver zijn dan staal en volledig antimagnetisch zijn. Hoewel niet zo eenvoudig aan te passen, is het ook lichter en stijver dan staal en volledig antimagnetisch. In 2001 lanceerde Ulysse Nardin het fenomenale Freak-horloge, het eerste ter wereld dat gebruik maakte van een siliconen spiraalveer.
Het was een perfecte keuze, en Omega en andere merken onder de Swatch Group hebben het materiaal omarmd. Rolex is daarop geen uitzondering, ook al heeft het het maar kort geprobeerd. Silicium is duur in vergelijking met Nivarox, dus niet alle Sellita- of Miyota-uurwerken hebben siliconen balansveren.
Nu materialen en prestaties met de dag verbeteren, kan de Rolex Milgauss 1.000 gauss weerstaan, terwijl de Omega Seamaster Aqua Terra 15.000 gauss kan weerstaan. Dit beschermingsniveau zou je doen denken dat dit noodzakelijk is voor dagelijks gebruik, maar dat is niet zo. 5 Gauss wordt als veilig beschouwd, en tenzij het horloge in een MRI-machine wordt geplaatst, heeft u alleen een horloge nodig dat voldoet aan de ISO 764-norm van 60 Gauss.
Toch is voor sommige verzamelaars meer beter. Klaar voor een ondiepe duik? Dan kun je het beste een Ultra Deep- of Deepsea Challenge-horloge aanschaffen. Overpromotie van verzet is niets nieuws, ook al is het fundamenteel zinloos.